
در حال حاضر در دنیایی زندگی میکنیم که شبکههای اجتماعی، بخش زیادی از زندگی آدمها را درگیر کرده و کمتر کسی است که تا حالا سراغِ آنها نرفته باشد.
وقتی چیزی در دنیا محبوبیت پیدا کند، کسب و کارها باید وارد آن شوند. مثلاً وقتی ویدیو مارکتینگ در همین چند سال اخیر محبوب شده، کسب و کارهای زیادی هم سراغِ آن رفتند. مثل همین ویدیو، بازاریابی شبکههای اجتماعی هم به همین دلیل راه افتاد.
خلاصه که حتماً جایی ماهی هست که صیادی هم هست!
در این مقاله، بهطور کامل با مفهوم بازار یابی شبکههای اجتماعی آشنا میشوید. علاوهبراین، باهم گام به گام جلو میرویم تا حسابی در تمام بخشها، نکات مهمی یاد بگیرید.
بازاریابی شبکههای اجتماعی (Social Media Marketing) چیست؟
یکی از 6 اشتباه کسب و کارها، توجه نکردن به روشهایی جدید و مختلف بازاریابی است. وقتی شما دنبالِ روشهای مختلف بازاریابی نروید، قطعاً نمیتوانید موفق شوید. دلیلش هم واضح است؛ چون رقبای شما سراغشان میروند و کارهایی میکنند که شما نمیکنید.
بازاریابی شبکههای اجتماعی یا SMM، یکی دیگر از زیر مجموعههای دیجیتال مارکتینگ است که تمام تمرکزش، استفاده از شبکههای اجتماعی مختلف برای ترغیب مخاطبان به خرید محصولات و خدمات است.
مثلاً همانطور که در مقالۀ “بازاریابی و تبلیغات برای رستوران و کافی شاپها“ توضیح دادم، بازاریابی یعنی هر کاری که باعث ترغیب مخاطبان به خرید محصولات و خدمات شما شوند. برای همین مثال اگر بروید داخل شبکههای اجتماعی، یک صفحه بسازید و کارهایی کنید که مردم دلشان بخواهد بیایند رستوران یا کافی شاپ شما، یعنی بازاریابی شبکههای اجتماعی انجام دادید.
از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.
حالا یچیز میگم یادتون نره. SMM در اصل یعنی بازاریابی رسانههای اجتماعی. ولی چون معمولاً توی ذهن مردم رسانه و شبکه اجتماعی فرقی ندارن، اینطوری جا افتاده دیگه! چون شبکه اجتماعی هدفش صرفاً ارتباط ساختنه و اون رسانهاس که هدفش بازاریابیه!

سوشال مدیا مارکتینگ روی نمودار
بد نیست که باهم یکم درباره آمار و ارقامی که دربارۀ شبکههای اجتماعی وجود دارد بیاندازیم تا دیدِ بهتری نسبت به این نوع بازاریابی پیدا کنیم.
اولین آماری که واقعاً یک آمار فوق العاده محسوب میشود، این است که تقریباً 73 درصد مردم، وقتی از یک کسب و کار در شبکههای اجتماعی خوششان میآید، به دیگران توصیهاش میکنند. این یعنی اینکه خیلی راحت میتواند بازاریابی دهان به دهان برای برندتان انجام شود.
آمار جالب دیگر اینکه بیش از 80 درصد کاربران سوشال مدیا، از اینستاگرام استفاده میکنند تا محصولات و خدمات مورد نظرشان را پیدا کنند.
حالا تقریباً همین درصد از مردم، وقتی از یک کسب و کار در توئیتر پاسخ میگیرند، حس و حال مثبت و خوبی نسبت به آن برند پیدا میکنند.
خلاصه که باید حسابی سوشال مدیا مارکتینگ را یاد بگیرید و بعد از اینکه شروع به فعالیت کردید، ترفندهایش را پیاده سازی کنید.
بازاریابی شبکههای اجتماعی، چه مزایایی دارد؟
همه ما حرفمان این است که “وقت، خیلی ارزش دارد”!
ولی نباید این حرف فقط یک شعار باشد و وقتی به کسب و کارمان نگاه میکنیم، ببینیم که دنبال کارهایی رفتیم که فقط بودجه و زمان ما را هدر میدهند.
به همین دلیل، یبار برای همیشه، باید با مزایای بازاریابی شبکههای اجتماعی آشنا شوید تا ببینید واقعاً به درد شما میخورد یا نه.
اگر مطمئن شدید که این روش بازاریابی، به کسب و کارتان کمک میکند، باید حتماً در کنار روشهای بازاریابی مختلف، برای این هم برنامه ریزی کنید و مطابق گام به گام، انجامش بدهید.
1. ارتباط باکیفیت با مخاطبان و مشتریان
کاربران، کسب و کارهایی را دنبال میکنند که در دسترس باشند و بتوانند ارتباطی بهتری با آن برقرار کنند. شبکههای اجتماعی، کمک میکنند که ارتباط بین برند شما و مخاطبانتان، نزدیکتر شود. البته قویتر شدنش، دستِ خودتان است.
این شمایید که باید با کارهایی مثل مدیریت کامنتها و پیامهای کسب و کارتان، تعامل را با مخاطبانتان قوی کنید. ولی در کل، همین که وارد شبکههای اجتماعی شوید، میتوانید خیلی سریعتر، ارتباط هدفمندانه با مخاطبان و مشتریانتان داشته باشید.
البته تا فراموش نکردم این موضوع را هم بگویم که این ارتباط باکیفیت، خودش باعث افزایش اعتماد مخاطبان به کسب و کار شما میشود.
2. افزایش ترافیک سایت
دومین مزیتی که میخواهم از بازاریابی شبکههای اجتماعی برایتان بگویم، بیشتر شدن ترافیک سایت است.
در دنیای کسب و کارهای آنلاین امروزی، چون رقابت سنگین شده، اکثر کسب و کارها از شبکههای اجتماعی و پیاده سازی بازاریابی در آن، دنبالِ افزایش ترافیک سایتشان هستند.
البته قطعاً استفاده از دیگر روشها مثل کلاههای سئو، خیلی برای افزایش ترافیک موثرترند، ولی خُب معمولاً به زمان یا هزینه بیشتری نیاز دارند.
مثال: یک سَر به همین یوتوب بزنید. خیلی از کانالها، محتوا تولید میکنند و از طریق ایجاد شبکه قوی بازاریابی بین فیسبوک، پینترست، اینستاگرام و . . . ترافیک سایتشان را افزایش میدهند.
3. تولید لید
مزیت دیگر SMM، این است که میتوانید خیالتان از بابت لید، راحت باشد.
راستی با لید که آشنا هستید؟
نه؟ خُب بگذارید یک توضیح همینجا بدهم.
اگر بخواهم خیلی ساده بگویم، لید مشتری بالقوهای است که علاقه به محصولات و خدمات ما نشان داده و ما باید با یکسری ترفندها، ترغیبش کنیم به خرید و ببریمش پایین قیف فروش!
تمام کسب و کارهای کوچک و بزرگ دنیا، دنبال این هستند که لید یا همان سر نخ تولید کنند. اگر بتوانید خیلی خوب این بازاریابی را انجام بدهید، لیدهای بیشتری تولید میکنید. البته حواستان باشد که این تازه اول ماجراس و تا وقتی که یک لید تبدیل به مشتری شما شود، باید حواستان به او باشد.
4. افزایش آگاهی از برند
وقتی شما یک برندی را تاسیس میکنید، باید روی افزایش آگاهی آن کار کنید. یعنی اینطور نیست که یک برند از همان اول، شناخته بشود و مردم دنبالش بروند.
ولی این افزایش آگاهی برند اصلاً و ابداً کار آسانی نیست و نیاز است تا حسابی روی آن زمان بگذارید. شبکههای اجتماعی، برای اینکه مردم از برند شما باخبر شوند و بیایند سراغش، خیلی بدرد بخورند. ولی وقتی میتوانید امید داشته باشید که اصولی بازاریابی کنید.

دوباره برگردیم به قیف فروشی که گفتم. اولین قسمت قیف فروش، همین آگاهی از برند است. شاید باور نکنید ولی همین بازاریابی شبکههای اجتماعی، میتوانند باعث شوند کاربران خیلی سریع تمام قسمتهای این قیف را بگذرانند و به مراحل آخر یعنی فروش، نزدیک و نزدیکتر شوند.
افزایش فروش
فکر کنم این مزیت را خودتان هم حدس زده باشید. اصلاً بازاریابی، هدفش همین است که در نهایت، باعث فروش محصولات و خدمات شما بشود.
اگر شما بتوانید این بازاریابی را خیلی خوب و دقیقاً همانطور که میگویم انجام بدهید، میتوانید فروش بسیار زیادی بدست بیاورید. البته که این افزایش فروش، با مزیتهای دیگه مثل تولید لید و افزایش ترافیک سایت هم مرتبط است.
یعنی ممکن است عدهای مستقیماً از محصولات شما را بخرند و عدهای هم ممکن است بعد از اینکه وارد سایتتان شدند، دست به خرید بزنند. به هر حال، هر طور که باشد، فروش شما از این طریق افزایش پیدا خواهد کرد.
قابلیت شِیر بالا
واقعاً حیف است اگر بخواهم از مزایای بازاریابی شبکههای اجتماعی صحبت کنم و درباره این قابلیت شبکههای اجتماعی حرفی نزنم.
ببینید، محتواهایی که شما در شبکههای اجتماعی منتشر میکنید، میتوانند هر طوری پخش بشوند. مثلاً فکر کنید شما یک ویدیو در اینستاگرام منتشر میکنید.
خُب خیلیها، همین ویدیو را در دیگر شبکههای اجتماعی هم پخش میکنند. یا مثلاً اگر خوششان بیاید، برای این و اون میفرستند. البته که باید حتماً از 5 تکنیک تولید محتوا برای شبکههای اجتماعی استفاده کنید تا محتواهایتان جذابیت داشته باشند.
یا مثلاً بگذارید یک مثال بهتر بزنم. همین تبلیغاتی که میبینید در شبکههای اجتماعی پُر شده است، طوری نیستند که روی اعصاب باشند. وقتی شما یک ویدیو نگاه میکنید و حتی متوجه تبلیغاتش هم میشوید، شاید آنقدری اعصابتان نسبت به تبلیغات تلویزیونی و موبایلی، بهم نریزد.
گام به گام بازاریابی شبکههای اجتماعی
خُب، حالا که از آمار و ارقام حرف زدم و بعدش هم مزایای سوشال مدیا مارکتینگ را گفتم، وقتش رسیده که باهم برویم مرحله به مرحله بازاریابی رسانههای اجتماعی را بررسی کنیم.
فقط فراموش نکنید که این بخش خیلی خیلی اهمیت دارد و نباید حتّی یکی از مراحل را جا بیاندازید.
خیلی سریع تمام این مراحل را یکجا نگاه کنید که بعدش برویم سراغِ توضیح دادن هر کدام از اینها:

1. تعیین استراتژی
اولین کاری که باید بکنید، مشخص کردن استراتژی خودتان است. استراتژی کسب و کار، آنقدر مهم است که بنظرم هر کسب و کاری جدیاش نگیرد، حتی یک درصد هم نباید امید به موفقیتش داشته باشد.
البته این موضوع برای تمام بخشهای کسب و کار هم هست ها! یعنی مثلاً فروختن بدون داشتن استراتژی فروش، باعث میشود که نرخ فروشتان با هزینههایتان نسبت معقولی نداشته باشد.
برای بازاریابی رسانههای اجتماعی هم دقیقاً همینطور است. شما باید برای این بازاریابی، به سوال اصلی پاسخ بدهید:
چه اهدافی دارید؟
اولین سوال این است که اصلاً چه هدفی دارید و قرار است به چه چیزهایی برسید. با صاحبین کسب و کارها که صحبت میکنید، متوجه میشوید بعضیها برای افزایش آگاهی از برند اینکار را میکنند.
یا مثلاً بعضیها، هدفشان این است که از طریق شبکههای اجتماعی، ترافیک سایتشان را زیاد کنند و افزایش فروش اینترنتی را تجربه کنند. شما هم باید در همین اول کار، مشخص کنید که چه هدفی دارید و برای چی میخواهید در شبکههای اجتماعی فعالیت کنید؟

قصد دارید روی چه پلتفرمی تمرکز کنید؟
دومین سوال، این است که میخواهید روی چه پلتفرمی تمرکز کنید. تعداد رسانههای اجتماعی کم نیستند. ایسنتاگرام، فیسبوک، توئیتر، یوتوب، لینکدین، پینترست و کلی رسانه اجتماعی وجود دارند که میتوانید با توجه به نوع کسب و کارتان، در هر کدام فعالیت کنید. من پیشنهاد میکنم حتماً یک نگاهی به مقالۀ مناسبترین شبکه اجتماعی ایران بیاندازید.

چه نوع محتوایی میخواهید به اشتراک بگذارید؟
و امّا سوال آخر اینکه، قرار است چه محتوایی برای مخاطبان منتشر کنید. ببینید، ما انواع مختلفی از محتوا را داریم؛ تصویر، ویدیو، متن و کلی انواع دیگه. از طرفی، خیلی هم سبک داریم.
یعنی مثلاً مصاحبه محور، بازی محور و دانش محور. باز حتّی محتوای آموزشی داریم، فان داریم و چند ده نوع دیگه. شما باید قبل از شروع، مشخص کنید که محتواهای شما قرار است از چه جنسی باشند.
پیشنهاد میکنم محتواهایتان بر اساس قانون زیر باشد:


2. مشخص کردن مخاطبان هدف
پس از اینکه استراتژی را آماده کردید، باید بروید سراغِ مخاطبان هدف. یعنی همان کسانی که دنبالِ جذبشان برای رسیدن به همان هدفتان که میتواند فروش، آگاهی از برند و . . . باشد، هستید.
تعریف بازاریابی را که یادتان نرفته؟
در بازاریابی قرار بود ما بیاییم و یک عده را ترغیب کنیم که مخاطبان بیایند و محصولات ما را بخرند. این افراد، همان بازار هدف ما هستند.
ببینید، بازار هدف یا Target Market، گروهی از مخاطبان هستند که شما قرار است روی آنها بازاریابی را انجام دهید. یعنی اینکه آنها همان کسانی هستند که قرار است ترغیبشان کنید.
حالا من چند تا سوال میپرسم:
- دنبال چه رِنج سنی هستید؟ 🔢
- هدفتان شیرازیهاس یا تهرانیها یا جای دیگه؟ کُلِ ایران؟ 🗺
- زن یا مرد؟ 🤵👩💼
- پزشکن؟ مهندسن؟ مدیرن؟ خانه دارن؟ یا . . .؟ 👨⚕️
- و
- .
- .
وقتی پاسخ این سوالات را بدهید، یعنی پرسونای مخاطبتان را طراحی کردید. به همین راحتی. در پرسونای مخاطب، شما باید بشینید هر مشخصاتی که قرار است مخاطبان هدفتان داشته باشند را مو به مو بنویسید.
یکی از جاهایی که خیلی این پرسونای مخاطب به دردتان میخورد، موقع تبلیغات هدفمند است.
3. راه اندازی اکانت
بعد از اینکه استراتژی کسب و کارتان را مشخص کردید و پرسونای مخاطب را ساختید، وقتش است بروید سراغ راه اندازی حساب کسب و کارتان.
نکته مهمی که باید بگویم، این است که حتماً و حتماً حسابی که قرار است بسازید را روی بیزینس قرار بدهید. الان تقریباً تمام شبکههای اجتماعی چنین قابلیتی دارند. مثلاً اینستاگرام، به شما این امکان را میدهد که برای کسب و کارتان حساب کاربری بیزینسی ایجاد کنید.
خُب این به چه دردی میخورد؟
همین اینستاگرامی که گفتم، با ایجاد حساب بیزینسی، یکسری قابلیتهای مختلف مثل آنالیز مخاطبان، پیام خوشامد گویی، سوالات متداول، ریپلایهای آماده و کلی امکانات ریز و درشت دیگر را در اختیار شما قرار میدهد.
از همان اول هم تمام اطلاعات مورد نیاز مثل عکس پروفایل مناسب، اطلاعات ارتباطی و اینها را کامل کنید.
4. آنالیز رقبا
یکی از شروط راه اندازی کسب و کار موفق، آنالیز رقبا بود. شما باید همیشه حواستان به رقبایی که دارید، باشد.
تویِ دنیای کسب و کار، شما نمیتوانید بدون آنالیز رقبا هر ایدهای که در سرتان بود یا هر چیزی که به آن علاقه داشتید را پیاده سازی کنید. قبل از شما، کسب و کارهایی بودند که در زمینهای که قرار است وارد شوید، فعالیت میکردند.
بنابراین شما باید خوب اول مشخص کنید رقبایتان چه کسب و کارهایی هستند و بعد بشینید مو به مو بررسیشان کنید. مثل کاری که برای طراحی بیزینس پلن انجام میدهید.
شما باید هر طور که شده، سر از کار رقبایتان دربیاورید. مثلاً باید بفهمید که چه استراتژی دارند، چه نوع محتوایی منتشر میکنند، چه سبکی دارند و اینجور چیزها.
در کل حرف من این است که شما با آنالیز رقبا، باید متوجه شوید رقبای موفق شما چه نوع الگو و استراتژی دارند که مردم از آنها خوششان میآید. مطمئن باشید اینکه الگو و رفتار کسب و کارهای موفق را ببینید و یکم تغییرشان بدهید، خیلی بهتر و به صرفهتر از این است که خودتان هر بار یک روش را تست کنید.
تازه علاوهبراین، یکی از باید و نبایدهای کسب و کار، داشتن مزیت رقابتی بود که با آنالیز دقیق رقبا، خیلی کارتان راحت میشود.
بنابراین همین الان 5 رقیب اصلیتان را روی کاغذ بنویسید و دونه به دونه وقت بگذارید و درست حسابی تحلیلشان کنید.
5. طراحی پلن محتوا
در گام اول، شما اومدید مشخص کردید که میخواهید چه محتواهایی تولید کنید. ولی مثل هر کاری، شما باید برنامه ریزی کنید و همینطوری هر وقت که خواستید، پست نگذارید.
همه چیز باید روی یک نظمی باشد. اصلاً یکی از اشتباهات خطرناک بازاریابی اینستاگرامی، همین نداشتن نظم مشخص در تولید و انتشار محتواهاست. بشینید قشنگ برای یک هفته یا یک ماه برنامه ریزی کنید که قرار است درباره چه موضوعاتی با مخاطبانتان حرف بزنید.
وقتی در حال برنامه ریزی هستید، مدام به مخاطبان هدف و استراتژی طراحی شدهتان، نگاه کنید. اگر مشخص کردید مخاطبان شما خانمهای بین 18 تا 30 سال هستند، خودتان را جایشان بگذارید و برای محتواهایی برنامه ریزی کنید که آنها دوست دارند.
برای مثال وقتی من مشخص کنم که مخاطبانم آقایان کلاسیک پوش هستند، نمیآیم با خنده و قهقهه محصولاتم را معرفی کنم. بجای آن با یک لبخند کم و استایل کلاسیک، از محصولات کلاسیکی که میفروشم، صحبت میکنم.
یا مثلاً پستهایی طراحی میکنم که سبک کلاسیکی داشته باشند. اینفوگرافیکهایی منتشر میکنم که دربارۀ ست کردن انواع کت با شلوار باشد. اینطوری منظورمه!
نکتۀ مهم: سعی کنید تا جایی که میتوانید از انواع مختلف محتوا استفاده کنید و تنوع داشته باشید.
6. تعامل با مخاطبان
یکی از مهمترین مراحل بازاریابی شبکههای اجتماعی، تعامل قوی و عالی با مخاطبان است.
قطعاً وقتی کسب و کارتان را وارد شبکههای اجتماعی کنید و برایش زمان و انرژی در مسیر درست بگذارید، مخاطبانی وارد صفحه شما میشوند و شروع میکنند به ارتباط گیری با شما.
حالا این ارتباط، میتواند یک کامنت ساده زیر پستهای شما باشد، تگ کردن شما باشد یا اصلاً مستقیماً افرادی به شما پیام بدهند. در هر صورت، چیزی که مهم است، این است که نباید این فرصت طلایی را از دست بدهید.
دائماً دنبال تعامل با مخاطبانتان باشید و تمام تلاشتان این باشد که وابسته کسب و کار شما بشوند. یعنی همیشه سَر بزنند و محتواهای جدیدتان را ببینند و دوباره شروع کنند به ارتباط گیری با شما. البته از آنجایی که ممکن است تعداد کامنت و پیامهایتان زیاد شود، توصیه میکنم از ابزارهای مختلف سوشال مدیا، استفاده کنید.

یک چیزی که خیلی برای این تعامل به دردتان میخورد، نحوه مشتری مداری و برخورد با کامنتهای منفی است.
7. آنالیز و گزارشگیری
بعد از اینکه تمام این 6 مرحله را گذراندید، باید یک کارنامه برای خودتان درست کنید. در این کارنامه، باید عملکردهای خودتان در تمام این فرآیند را بررسی کنید و ببینید واقعاً چقدر به چیزهایی که میخواستید نزدیک شدید.
علاوهبر این، با آنالیز و تحلیل، میتوانید متوجه کارها و تصمیمات اشتباهتان بشوید و جلوی تکرار شدنشان را بگیرید.
یکی شاخصهای مهمی که برای این مرحله حسابی به دردتان میخورد، شاخص کلیدی عملکرد یا KPI است. شاخص KPI به شما اطلاعات مهمی میدهد که میتوانید متوجه شوید چقدر استراتژیتان درست بوده.
“تعداد مشتریان جدید هدفمند در ماه” یا “تعداد بازدید از فروشگاه یا سایت” دو مثال از شاخص کلیدی عملکرد هستند.
8. تبلیغات
حالا که همه کارها را انجام دادید، میتوانید بروید سراغ تبلیغات.
البته تبلیغات خودش دنیای مفصلی است و باید حسابی در آن حرفهای باشید تا بتوانید بهترین نتیجه را بگیرید. من میبینم اکثر کسب و کارهایی که بازاریابی شبکههای اجتماعی انجام میدهند، اشتباه تبلیغ میکنند.
یا رسانه تبلیغاتی درستی انتخاب نکردند یا ایده تبلیغاتیشان، خوب نیست. باز بدتر اینکه یکسری کلاً تویِ حال و هوای سنتی هستند و چیزی از تبلیغات هدفمند انگار نمیدانند.

خیلیها که اصلاً دیگه واقعاً سنگ تموم گذاشتند و فکر میکنم فقط توی یک ساعت نشستند تصمیم گرفتند تبلیغ کنند. من نمیفهمم چطور اصلاً میتوانید بدون طراحی کمپین تبلیغاتی، سراغِ تبلیغات بروید؟ الکی که نیست!
بعد هم میبینید که کلی پول خرج کردید تهش یک صدم هزینههایتان هم جبران نشد. خُب اینجا دیگه راهی ندارید جز اینکه کسب و کارتان را تعطیل کنید.
شما باید طوری تبلیغات را یاد بگیرید که حسابی مخاطب و مشتری جذب کنید. وگرنه صرفاً تبلیغ کردن واقعاً کاری ندارد. همین الان مثلاً بروید به یک پِیج بگویید برایتان تبلیغ کند.
بچههایی که در دوره جامع کسب و کار شرکت کردند، مطمئنم خیلی خوب با تبلیغات و انواع آن آشنا شدند و یاد گرفتند چطور تبلیغات حرفهای و با بازخورد عالی انجام بدهند. پیشنهاد میکنم شما هم حتماً در این دوره شرکت کنید.
خلاصه اینکه . . .
بازاریابی شبکههای اجتماعی یا SMM، به شما کمک میکند تا شانس فروش محصولات و خدماتتان را بالا ببرید و مخاطبان زیادی را به سمت برندتان بکشانید.
البته تمام این مزایا، یعنی آشنا شدن با برند شما، فروش بیشتر، زیاد شدن ترافیک سایت و کلی مزیت دیگر که اشاره کردم، فقط زمانی امکان پذیر هستند که کاملاً اصولی و طبق گام به گامی که گفتم، این بازاریابی را انجام دهید.
شما به من بگید . . . فکر می کنید کدام مزیت سوشال مدیا مارکتینگ، بیشتر به درد شما میخورد؟